492 Sayılı Harçlar Kanunu
Tapuda yapılacak olan gayrimenkul devir işlemlerinde uygulanacak harçlara ilişkin esaslar 492 Sayılı Harçlar Kanunu ile düzenlenmiştir. Kanunkoyucu gayrimenkulün devir işleminde uygulanacak olan harçlar esasını “Harç Alma Ölçüleri ve Nispetleri” başlığı altında düzenlemiş ve bu madde düzenlemelerinde Tarifeye atıf yapılmıştır.
492 Sayılı Kanun’un 60. maddesinde Harç Alma Ölçüleri başlığı ile “Tapu ve kadastro harçları, (4) sayılı tarifede yazılı işlemlerden, işlemlerin nevi ve mahiyetine göre, değer esası üzerinden nispi veya maktu olarak alınır.” ifadesi yanında gayrimenkulün değerine göre hesaplama yapılacağını belirleyen 61. madde metninde ise “Değer ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (4) sayılı tarifede yazılı değerler esastır.” denilmiştir. Bu halde gayrimenkullere ilişkin tapuda yapılacak işlemlerde harç esası belirlenirken Tarifede belirlenen miktar devre esas kabul edilen değer üzerinden yapılacaktır.
(4) sayılı Tarife’ye göre ise gayrimenkullerin ivaz karşılığında veya ölünceye kadar bakma akdine dayanarak yahut trampa hükümlerine göre devir ve iktisabında gayrimenkulün beyan edilen devir ve iktisap bedelinden az olmamak üzere emlak vergisi değeri üzerinden (cebrî icra ve şüyuun izalesi hallerinde satış bedeli, istimlaklerde takdir edilen bedel üzerinden) devir eden ve devir alan için ayrı ayrı, olacak biçimde ödenmesi usulüne göre belirlenmiştir.
Harç Bedeli
Ödenecek bedel kanun metninde alıcı için binde 20, olarak belirlenmiş olup aynı oranda satıcı için de binde 20 olarak belirlenmiştir. Ancak bu oran 5/5/2018 tarihli ve 30412 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 30/4/2018 tarihli ve 2018/11674 sayılı Bakanlar Kurulu Eki Karar ile, “binde 20” nispetinde alınan tapu harcı, 31/10/2018 tarihine kadar (bu tarih dahil) uygulanmak üzere, konut ve iş yerlerinde (kat irtifakı tesis edilmiş olanlar dahil) “binde 15” olarak yeniden belirlenmiştir.
Yukarıda bildirilen binde 15 oranındaki harç bedeli daha evvel yapılan 15/3/2017 tarihli ve 30008 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 13/3/2017 tarihli ve 2017/9973 sayılı Bakanlar Kurulu Eki Karar ile, 30/9/2017 tarihine kadar (bu tarih dahil) uygulanmak üzere, “binde 15” olarak belirlenmiş iken 05.05.2018 tarihli RG yayımı ile 31.10.2018 tarihine kadar uzatılmıştır.
Tapuda ödenecek olan harçların kim tarafından ödeneceği ise uygulamada devir işlemlerinde sorun teşkil etmektedir. Zira uygulamada tapuda ödenmesi gereken iş bu harçların tümü alıcıya yükletilmektedir. Çoğunlukla devir işlemlerinde satıcı yan harç ödememekte, ödeme yükü altında olduğu harç tutarının da alıcı tarafından karşılanmasını istemektedir. Uygulamadaki hukuka aykırılığa karşın Kanunkoyucunun düzenlenmesi açıktır, harçların yarı yarıya alıcı ve satıcı tarafından karşılanması gerekmektedir.
Tapu devir işlemlerinde ödenmesi gereken harçların tümünün alıcı tarafından karşılanması ancak ve ancak alıcı ile satıcı arasında yapılacak yazılı bir sözleşmenin varlığı halinde kabul edilebilecektir. Aksi halde tapuda bildirilen satış bedelinin binde 20 tutarı hesaplanacak ve binde 20 oranında ödemeyi alıcı, bir bu kadar daha ödemeyi ise satıcı yapacaktır.
Alıcı ve satıcı tarafından ödenmesi gereken harç bedelleri tapu işleminin gerçekleştirileceği tapu müdürlüğünün bildireceği hesaba müdürlüğün anlaşmalı olduğu bankalar kanalı ile ödenir, bedelin ödendiğine bilgi tapu müdürlüğünce teyit edilmedikçe devir işlemi gerçekleştirilemeyecektir.
